Tổn thương da là một quá trình tự nhiên, nhưng vết sẹo có thể kéo dài vĩnh viễn theo thời gian [^1^]. Hiểu rõ cơ chế hình thành sẹo là cách giúp bạn xử lý tổn thương đúng thời điểm và đúng cách, hạn chế nguy cơ để lại sẹo và làm mờ sẹo hiệu quả.
Các giai đoạn làm lành vết thương và cơ chế hình thành sẹo
Quá trình lành thương và hình thành sẹo gồm 4 giai đoạn chính:
Giai đoạn cầm máu
Giai đoạn này xảy ra sau khi bạn bị thương. Các cục máu đông được hình thành để tránh chảy máu quá mức [^4^], [^5^].
Giai đoạn sưng viêm
Ở giai đoạn này, các bạch cầu di chuyển đến vị trí vết thương để loại bỏ mảnh vỡ tế bào, vi khuẩn và mầm bệnh [^4^]. Viêm là phản ứng có lợi giúp kiểm soát tình trạng chảy máu và ngăn ngừa nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, viêm quá mức có thể gây sưng, phù nề và làm chậm quá trình lành thương, tăng nguy cơ tạo sẹo xấu [^7^].
Giai đoạn tăng sinh
Ở giai đoạn này, nguyên bào sợi tăng sinh để sản xuất collagen, là chất giúp kéo miệng vết thương liền lại. Sự sản xuất collagen diễn ra khác nhau tùy vào cơ địa mỗi người. Nếu quá trình này không hoạt động đúng, có thể gây sẹo lõm hoặc sẹo phì đại [^8^]. Ngoài ra, các mạch máu nhỏ và mao mạch cũng được hình thành để cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho quá trình chữa lành vết thương. Nếu không đủ máu, vết thương có thể không lành hoặc chậm lành [^6^].
Giai đoạn tái tạo
Ở giai đoạn này, vết thương đã khép miệng và liền da. Tuy nhiên, quá trình tích tụ mô xơ và hình thành sẹo có thể kéo dài đến 2 năm [^5^].
Giai đoạn nào trị sẹo hiệu quả nhất?
Có hai giai đoạn quan trọng trong quá trình chữa lành vết thương và làm mờ sẹo hiệu quả:
- Giai đoạn sưng viêm: Viêm quá mức tăng nguy cơ hình thành sẹo [^6^]. Do đó, bạn cần kiểm soát tình trạng viêm trong giai đoạn này.
- Thời điểm hình thành mô sẹo: Can thiệp đúng lúc giúp cân bằng sự sản sinh collagen, giảm nguy cơ hình thành sẹo lồi hoặc sẹo lõm. Đối với bệnh nhân sau phẫu thuật, việc sử dụng corticoid toàn thân có thể tăng tỉ lệ biến chứng của vết thương [^13^].
Giải pháp xử lý hiệu quả: đúng lúc và đúng cách
Giải pháp hiệu quả nhất vẫn là hạn chế sự hình thành sẹo, sau đó mới đến khắc phục và làm mờ vết sẹo. Để làm điều này, bạn cần có giải pháp xử lý đúng lúc và đúng cách.
- Đúng lúc: Kiểm soát tình trạng sưng viêm và hình thành collagen [^12^].
- Đúng cách: Sử dụng các phương pháp hoặc sản phẩm giúp tăng tưới máu và cân bằng quá trình sản sinh collagen. Nếu có tình trạng viêm quá mức, bạn có thể sử dụng các thuốc kháng viêm và chống phù nề để giảm tình trạng này [^12^]. Một số thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc chống phù nề dạng men, NSAIDs và corticoid. Tuy nhiên, hãy đọc kỹ hướng dẫn hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng để tránh tác dụng phụ.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu hơn về quá trình lành thương và cơ chế hình thành sẹo, từ đó bạn có cách xử lý sẹo hiệu quả. Chăm sóc vết thương đúng cách sẽ giúp bạn không phải lo lắng về sẹo.
